گزارش: عبدالرحمن عزام
گاهِ آغاز هفتۀ فهم قرآن کریم، فرارسیده است و اینک دیده می شود مرد و زن، پیر و جوان، و کوچک و بزرگ و… با شور و شعف به جایگاه برگزاری هفته، روی آورده و علاقه مندانه زانوی تلمذ بر آستان کلام و کتاب خدا، بر زمین نهاده اند. در بامداد با طراوت که هنوز خورشید جهان افروز خواب است، آوای ملکوتی کلام الله مجید، طنینِ انداز شده است و نوای روح افزای قرآن، گوش جان را نوازش می دهد.
نخستین سهم از این خوان الهی، نیوشیدنِ نوا و نغمۀ قرآن است که با صدای دلنشین تلاوتِ قاری محمد ادریس طالب العلم مدرسه احیاءالعلوم هرات، به جان و ضمیر اشتراک کنندگان، روح و طراوت، بخشید.
سپس مفتی سمیع الله مهاجر مسؤول مدرسه دینی عین العلوم هرات، در جایگاه قرار گرفته و پیرامون توبه به ایراد سخن پرداخت. ایشان یادآور شدند که خداوند دو اعتراف را می پسندد؛ یکی اعتراف به منتسب داشتن همۀ نعمات به او تعالی و دیگری اعتراف بنده به تقصیر و گناه خویش در پیشگاه الله متعال. ایشان دوری از گناه؛ پشیمانی بر آنچه از دست رفته، و عزم قطعی بر عدم بازگشت به گناه را از شرایط قبولی و پذیرش توبه، برشمردند. و در اخیر با بیان آیۀ 33 سورۀ انفال، فرمودند: دو قوم را الله عذاب نمی دهد: قومی که پیامبر میان شان باشد و دیگری مردم و ملتی که طالب بخشش و آمرزش الهی بوده و از كردۀ خود پشيمان و از اعمال ناشايست خويش توبه مي كنند.
سپس استاد دکتور محمد عارف عطایی؛ استاد پوهنتون/دانشگاه و متخصص علوم قرآنی، با قرار گرفتن در جایگاه، به ایراد درس محوری روز نخست؛ “قرآن از ما چه می خواهد؟” پرداختند.
ایشان خواسته های قرآن را در سه زمینه، بیان داشتند.
1- زمینۀ نخست (خواسته های قرآن در مورد خودش):
أ: قرآن را کتابی عادی نپنداریم و از کنار آن، بی تفاوت نگذریم؛ زیرا قرآن، کتابی است که؛ «وَإِنَّهُ لَتَنزِيلُ رَبِّ الْعَالَمِينَ* نَزَلَ بِهِ الرُّوحُ الْأَمِينُ* عَلَى قَلْبِكَ لِتَكُونَ مِنَ الْمُنذِرِينَ* وَإِنَّهُ لَفِي زُبُرِ الْأَوَّلِينَ» [شعراء/ 192 تا 196] «اين (قرآن) فرو فرستاده پروردگار جهانيان است (و همه سرگذشت هاي مذكور در آن راست، و احكام آن تا روز قيامت برجا و واجب الاجرا است). جبرئيل آن را فرو آورده است. بر قلب تو، تا از زمره بيم دهندگان باشي. با زبان عربي روشن و آشكاري است. (وصف) اين قرآن در كتاب هاي پيشينيان (از قبيل تورات و انجيل) موجود است.»
و آیۀ دوم سورۀ بقره که قرآن را کتابی معرفی می نماید که دران شک، راه ندارد: «ذَلِكَ الْكِتَابُ لاَ رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ» (اين كتاب هيچ گماني در آن نيست و راهنماي پرهيزگاران است.)؛ استاد درس هفتۀ فهم، فرمود: قرآن کتابی جاودان الهی است. و دران هیچ شکی نیست و همچون کلام و کتاب بشر نیست. کتاب خداست و نه کلام و کتاب محمد.
ب: به قرآن تدبر کنیم؛ خداوند قرآن را کتاب پرخیر و برکتی معرفی می نماید که برای تدبر و تفکر در آن، برای پیامبر فرستاده شده است تا بندگان خدا در بارۀ آیاتش بیندیشند و پند گیرند. «كِتَابٌ أَنزَلْنَاهُ إِلَيْكَ مُبَارَكٌ لِّيَدَّبَّرُوا آيَاتِهِ وَلِيَتَذَكَّرَ أُوْلُوا الْأَلْبَابِ» [سوره ص. 29] و در آیه ای دیگر به انسان گوشزد می نماید که آیا در بارۀ قرآن، نمی اندیشند؛ «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» [سوره محمد آیه 24] (آيا درباره قرآن نمي انديشند (و مطالب و نكات آن را بررسي و وارسي نمي كنند؟) يا اين كه بر دل هایي قفلهاي ويژه اي زده اند؟) قرآن؛ انسان را به جایگاه و مقامی می رساند که ملک راه ندارد.
ج: قرآن بر ما مؤثر واقع شود؛ قرآن در زندگی ما انقلاب ایجاد کند. پیام قرآن باید تغییر مان دهد؛ قرآن اگر بر کوه فرود می آمد، با همه صلابت خود، کرنش کنان شکافته می گردید: «لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعاً مُّتَصَدِّعاً مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ» [حشر: 21] و مؤمنین می بایست با خوانده شدنِ آیات قرآن، بر ایمان شان افزوده گردد: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَاناً وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ» [انفال:2]
2- زمینۀ دوم (خواسته های قرآن از ما در باره دین اسلام):
أ: پذیرشِ اسلام به شکل کامل و توجه به تمام دساتیر آن؛ «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ ادْخُلُواْ فِي السِّلْمِ كَآفَّةً» (اي مؤمنان! همگي (اسلام را به تمام و كمال بپذيريد و) به آن در آیید) [بقره: 208] لذا می بایست در راه دین، همه هست و بود زندگی خویش را مایه گذاریم، و در راه آن، مال و فرزند و جان خویش را فدا نماییم؛ نمونۀ واقعی آن، سرگذشت گفتگوی ابوبکر صدیق با فرزندش بعد از نبرد بدر است که به فرزندش گفت: به خدا قسم اگر تو را در میان کارزار نبرد می یافتم، بر تو شمشیر فرود می آوردم؛ زیرا فرزند ابوبکر درین، در زمرۀ مشرکین به جنگ با دین خدا آمده بود.
ب: فرهنگ اسلام در تمام عرصه های زندگی ما حاکم باشد. اسلام دارای فرهنگی ویژۀ خود است و مسلمان را سزاوار است تا بجای تمسک به فرهنگ های بیگانه، فرهنگ اصیل اسلامی خویش را، در زندگی عملی کند.
ج: کار و تلاش برای سربلندی دین خدا؛ مسلمان باید برای کامیابی برنامۀ دین خدا کار کند و برای نصرت اسلام، تلاش.
3- زمینۀ سوم (خواسته های قرآن از ما در عرصۀ اجتماعی)
یکم: اتحاد و یکپارچگی؛ یکدلی و همآوایی؛ «وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ» (و (در ميان خود اختلاف و) كشمكش مكنيد، (كه اگر كشمكش كنيد) درمانده و ناتوان مي شويد و شكوه و هيبت شما از ميان مي رود) [انفال 46]
دوم. آباد سازی سرزمین خدا؛ وطن عزیز ما افغانستان توسط خود مردم ما آباد می شود و بس… دیگران برای مان آبادی نمی آورند و برای ساختن وطن ما مخلصانه کار نمی کنند.
جمعیت اصلاح به این وطن دلسوز است و برای آبادی این وطن کار می کند. و برای چنین هدفی است که همت گماشته است.
با بیان خواسته های قرآن در زمینه های سه گانۀ فوق، استاد درس هفته فهم قرآن، پایان بخش سخنان خویش، آیۀ شانزدهم سورۀ حدید را قرار داد که خداوند می فرماید: «أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ» (آيا وقت آن براي مؤمنان فرا نرسيده است كه دلهايشان به هنگام ياد خدا ، و در برابر حق و حقيقتي كه خدا فرو فرستاده است ، بلرزد و كرنش برد؟)
و در فرجام، درس نخستین روز هفتۀ فهم که با حضور بیش از هزار مرد و زن، در منطقۀ غرب شهر هرات برگزار گردیده بود، با دعای جانسوز و اشک و آه مستعمین، به پایان رسید.
