روز جمعه ساعت 2:00 بعد از ظهر مؤرخ 16 قوس سال 1397 شاهد برگزاری کانفرانس ایمانی پیرامون بعد سیاسی و اجتماعی سیرۀ رسول الله –صلی الله علیه و سلم- در تالار کانفرانسهای پوهنتون سلام فرع کندز بودیم که جمعی از استادان، دانشجویان و جوانان در آن اشتراک داشتند.
این کانفرانس از طرف بخش نشر دعوت جمعیت اصلاح ولایت کندز جهت آگاهی بیشتر مردم از بُعد سیاسی، رهبری و اجتماعی پیامبر اسلام –صلی الله علیه و سلم- راه اندازی شده بود که با گردانندگی محترم استاد صبغت الله عزیزی –مسئول فرهنگی و نشرات شعبۀ مرکزی کندز- وتلاوت محترم قاری آغاز یافت سپس محترم استاد عبد الحی لیان – سرپرست دانشکدۀ شرعیات دانشگاه سلام فرع کندز، به جایگاه تشریف آورده پیرامون موضع با تفصیل صحبت نمودند که اینک خلاصۀ سخنان ایشان را جهت استفادۀ خوانندگان بازگو میکنم:
– تعریف حکومت؛
– لزوم حکومت؛
– عمده ترین و اساسی ترین کار های یک حکومت برای اعضای جامعه؛
– ضرورت تشکیل حکومت اسلامی؛
– بحث حکومتداری و دولت سازی در سیرت النبی (صلی الله علیه و سلم)؛
– مؤلفه های حکومت داری خوب و شایسته؛
– و پیگیری این مؤلفه ها در حکومت اسلامی مدینه؛
ایشان عناوین فوق را با تفصیل توضیح دادند و اینک اجمال آن را در خدمت خوانندگان گرامی قرار میدهیم:
1- حکومت عبارت از نظامی است که تحت آن یک کشور یا یک اجتماع اداره می شود و آن می تواند خوب، متوسط یا بد باشد. و حکومت داری خوب که کانفرانس جهت معرفی پیشتازترین الگوی آن بر گزار شده است روندی است که باید بتواند فقر، نا امنی، تبعیض و سائر مشکلات مادی و معنوی مردم را از میان بردارد، همچنان محیطی را ایجاد نماید که سازمانهای مردمی، بخشهای تجاری و اقتصادی شهرواندان خصوصی و دیگر نهادهای موجود مصلح خود را مالک روند توسعۀ شهری و مدیریت بخش ها بدانند.
2- تقریبا دانشمندان و نظریه پردازان تاریخ بشریت اجماع دارند که جامعۀ انسانی فطرتا به حکومت داری خوب نیازمند بوده است و گوناگون بودن نیاز های انسانی که نیاز به تنظیم و ترسیم خطوط دارد لزوم حکومت را تأیید می نماید.
3- مهمترین کار های یک حکومت برای اعضای جامعه نکات ذیل است:
a. حراست و دفاع از جامعه در برابر تهاجم خارجی.
b. تأمین کالا های اساسی و خدمات برای اعضای جامعه.
c. حفظ نظم در جامعه.
d. مجازات افرادی که در جامعه به نقض قوانین دادگرانه پرداخته و باعث نشر و ترویج ظلم و نا هنجاری ها می شوند.
4- در قرآن کریم آیاتی هست که فهم درست و اجرای صحیح آن جز از طریق حاکمیت مرکزی شرعی امکان ندارد:
a. دستۀ اول، آیاتی که بر وجوب قضاوت، حکم، رفع اختلاف بین مردم، وجوب اجرای حدود و وجوب جنگهای اصلاح طلبانه دلالت می کند: مثل ( آیات 178 – 183 – 190 – 196 – 244 ) سورۀ بقره و آیات (چندی از سورۀ نور، آل عمران، انفال، انعام، هود، اسراء، مائده و حجرات).
b. دستۀ دوم، آیاتی که اجرای آن وجود یک حاکمیت شرعی و مرکزی را می طلبد. مثل آیۀ (103 آل عمران، و 208 سورۀ بقره).
c. دستۀ سوم، آیاتی که امر به معروف و نهی از منکر را بیان می کند. مثل آیۀ (104 سورۀ آل عمران).
5- رسول گرامی – صلی الله علیه و سلم- از آغاز دعوت شان در مکۀ مکرمه جهت ساختن یک دولت اسلامی که بر اساس عدل و دانش استوار باشد دست بکار شدند و همواره جهت برای ایجاد آن هسته گزاری می کردند که می توان آن را به دو دوره (دورۀ مکی و دورۀ مدنی) تقسیم نمود:
a. دورۀ مکی (ملت سازی) مرحلۀ تربیه و آماده سازی دستگاه اجرائی حکومت اسلامی که 13 سال را در بر گرفت تا کار های ذیل صورت گرفت:
i. عضو سازی و کدر سازی (دعوت سری).
ii. اصلاح درونی –خانواده ها و اصلاح بیرونی –جامعه (دعوت عمومی).
iii. شکل دادن یک هویت واحد فرهنگی، اعتقادی (پرهیز از شرک و پیروی از توحید).
iv. گزینش کار گذاران فرهنگی سیاسی بری دولت آینده (تعیین 12 نقیب).
بطور خلاصه می توان گفت که: در این دوره دو اصل در نظر گرفته شده بود:
– اصل انعطاف –دعوت توأم با انعطاف.
– اصل عدم برخورد مسلحانه.
b. دورۀ مدنی (دولت سازی) مرحلۀ که پیامبر – صلی الله علیه و سلم- حکیمانه تلاش نمود تا یک دولت مقتدر و خود کفای اسلامی را بنیان گذاری نماید و جهت تحقیق این مأمول فعالیت های ذیل را انجام دادند:
i. تأسیس مرکز سیاسی، عبادی، اجتماعی و حکومتی در مدینه.
ii. انعقاد پیمان برادری و عقد اخوت بین اصار و پیمانهای انفرادی اخوت میان انصار و مهاجرین.
iii. تأسیس نخستین قانون اساسی مدینه – میثاق مدینه –
iv. ساماندهی و رسیدگی به مشکلات اقتصادی مهاجرین و مسلمین.
v. اتخاذ سیستهای دفاعی و جهادی برای تأسیس، حفظ و دفاع از کیان حکومت دینی (دولت اسلامی).
vi. حراست از نظام اسلامی مدینه از دشمنان بالقوه و بالفعل و تهدیدات آنها قرار ذیل:
1. تهدیدات قبایل اطراف مدینه که با ید این تهدیدها به فرصتها تبدیل شود.
2. تهدید های اشراف مکه.
3. تهدیدات یهودیان مدینه ( بنو نضیر، بنو قریظه و بنو قینیقاع).
4. تهدیدات منافقین مدینه و منافقین اعراب.
vii. گسترش اسلام در یثرب و اعراب پیرامون آن.
viii. شکل گیری کامل قوه های سه گانه.
ix. دعوت جهانی و اساس گذاری روابط سیاسی بین المللی با تأکید بر استفاده از نقاط مشترک در ایجاد رابطه.
x. تلاش مداوم و پیوسته برای انکشاف معنوی افراد جامعه.
6- مؤلفه های حکومت داری خوب و شایسته و پی گیری این مؤلفه ها در حکومت اسلامی مدینه را می توان در نکات ذیل خلاصه کرد:
a. قانون گرایی: صد ها نمونۀ قانون گرایی را در زندگی سیاسی پیامبر –ص- و در حکومت اسلامی مدنی سراغ داریم.
b. فساد ستیزی: ملغی کردن شیوۀ سلطنتی، امتیاز ندادن به نزدیکان خویش و عدم استفاده از جایگاه و منزلت خود؛ برخی از مؤیدات این مدعی است.
c. شفافیت در تنظیم امور سیاسی، نظامی و اجتماعی و سایر بخشها؛
d. رفق و مدارا: پیمان با قبایل یهود، صلح حدیبیه، فتح مکه، تسامح و بردباری در برابر فتنه انگیزی های منافقین؛ از بارزترین نمونه های آن است.
e. عدالت محوری: برنامه ریزی برای محو نظام بردگی، برنامه های اقتصادی و از بین بردن تبعیض میان انسانها را می توان شاهد عدالت در سیستم سیاسی نو پای رسول گرامی اسلام دانیست.
f. مشارکت طلبی: رهبری که فکر و ذکرش الهامی از طرف خدا است ولی استعداد انسانهای پیرامونش را نا دیده نمی گیرید بلکه همواره استعداد ها را رشد داده و کارهای سیاسی و اجتماعی را با آنان در میان می گزارد که مشوره در مورد اسیران بدر، تنظیم خط نبرد، حفر خندق و نوع دفاع از مدینه و ساکنین آن؛ از نمونه های این مطلب است.
محترم استاد لیان سخنان خویش را با جمع بندی پایان بخشید و برنامه با دعائیۀ محترم مولوی احمد جان –استاد دار العلوم عالی تخارستان خاتمه یافت.
گزارش: ابراهیمی
