گزارش دهنده: بصیراحمد دانشیار بختیار
همه شهروندان این مرز و بوم با 26دلو آشنایند؛ بیشترینه مردم اینروز را روزی افتخار و غرور عنوان میکنند. اینکه قیام مردم در برابر قدرت بزرگ شرقی چگونه اتفاق افتاد به گوش خیلی از اطفال این سرزمین زمزمه گردیده و به نوعی آنرا در لالایی مادران این کشور شاهدیم.
همه از رشادت ها، خود گذری‌ها و ایثار هموطنان شان احساس غرور میکنند، چنین مبارزه بزرگ را در تاریخ دنیا بی مثال میدانند؛ اما روی دیگر سکه، مردم مانرا ناراحت و متاثر میسازد.
اینکه چرا ما نتوانستیم از این روز بزرگ و پر افتخار استفاده بهینه نماییم؟ چرا خون شهدای این سرزمین بگونه درست و واقعی پاسداری نشد؟ چرا دامنه قتل، کشتار و خونریزی همچنان ادامه پیداکرد و ما شاهد بد شدن اوضاع مردم مان بودیم؟ و هزاران چرای دیگر….
پاسخ با کمی تعمق روشن تر از ماه شب چهارده است؛ زیراکه برخی از رهبران مان بجای دلسوزی بمردم، ستم روا داشتند. کمترین توجه را به منافع علیای کشور نکردند؛ و حتی باور و اعتقاد شان را در بسا موارد زیر پا نمودند و بر سر مسایل جزیی دامن جنگ را بر مردم و ملت مان گسترش دادند.
جهت کنکاش و نگاه ژرف به این مسایل؛ انجمن اخلاق و معرفت دفتر ساحوی جمعیت اصلاح افغانستان نیز برنامه‌ی ترتیب داده تا به عوامل، ریشه‌ها و عواقب 26 دلو به گونه‌ی علمی بپردازند.
این برنامه با نگاهی گذرای توسط محققین و استادان باتجربه آغاز شد، که با استفاده از تجارب علمی و تحقیق خویش موضوع را بگونه علمی مورد تحلیل قرار دادند. سپس پرسش‌های اشتراک کننده ها را داشتیم و در پایان، گفتمان حاضرین برنامه را تعقیب نمودیم که مورد پسند و علاقه همگان قرار گرفت.
دوکتور فضل الهادی وزین؛ استاد پوهنتون سلام، ضمن برجسته ساختن نقش مردم و مجاهدین در آوردن استقلال و آزادی مردم افغانستان بر عدم مدیریت درست این جریان تاکید داشت. وی با اشاره به خسارات اشغال کشور توسط شوروی سابق؛ خواهان به محاکمه کشاندن عاملان قضیه گردید.
دوکتور احمد غنی خسروی؛ استاد دانشگاه هرات، زیان های جنگ در افغانستان را معادل صد ملیارد دالر عنوان کرد و معتقد است که روس ها باید به افغانستان غرامت بپردازند. در حاشیه مباحث، آنچه از همه برجسته تر عنوان گردید همانا رشادت‌ها، ایثار، فداکاری‌ها و استقامت مردم افغانستان در مقابل ارتش سرخ؛ ارتشی که تا به دندان مسلح بود، مطرح شد.
محمد ابراهیم بهیج؛ سومین اشتراک کننده گفتمان، ضمن پر رنگ خواندن حضور ملیونی مردمی در مقابله با استعمار از تلفات، خسارات و مهاجرت‌های مردم مان یادآورشده این همه از خود گذری را؛ رمز موفقیت نه تنها افغانستان، بل؛ بیشترینه کشورهای زیر استعمار تلقی نمود.
اشتراک کنندگان، ضمن حضور پر شور شان، خاطرات دوران مقاومت مردم افغانستان را یک بار دیگر تازه ساخته، از خاطرات و مبارزات خویش به عنوان رسالت دینی، اجتماعی یاد آور شده و آنرا گامی در جهت آزادی عنوان کردند.
هرچند حضور فعلی نیروهای خارجی؛ از سوی برخی از اشتراک کنندگان به باد انتقاد گرفته شد و حضور شان را بیانگر ادامه جنگ و خونریزی در کشور عنوان کردند.
برنامه با دعاییه خلیفه‌ی صاحب نوین پایان یافت.
